Razvoj Medjunarodnog pokreta Crvenog krsta i Crvenog polumeseca

Razvoj Medjunarodnog pokreta Crvenog krsta i Crvenog polumeseca

Kada govorimo o nastanku Crvenog krsta uvek počinjemo sa 1859. godinom, odnosno sa čuvenom bitkom kod Solferina, gradića na severu Italije.

Te godine, 24. juna odigrala se jedna od najkrvavijih bitaka, do tada, u istoriji. U ovoj bitci između Italije i Francuske s jedne i Austrije s druge strane , učestvovalo je 300 000 vojnika. Za 15 sati borbe, solferinske ravnice prekrivalo je više od 40 000 mrtvih i ranjenih vojnika.

Švajcarac Anri Dinan, poslovni čovek iz Ženeve, zatekao se na poprištu bitke sasvim slučajno. Užasnut slikom koju je zatekao, zaboravio je na svoje poslovne planove i počeo je da pruža pomoć unesrećenima. Organizovao je, pre svega, žene iz Solferina i obliženjeg Kastiljonea i počeo nesebično da pruža pomoć svima koje je zatekao na bojnom polju. Prihvatili su maksimu ‘’ tutti fratelli’’* ne praveći nikakvu razliku prema onima kojima je pomoć bila potrebna. Bilo je to neobično u to doba jer se pomoć , manje-više i prvenstveno pružala pripadnicima svoje vojske. 

Anri Dinan je, posle povratka u Ženevu, dugo bio mučen slikama iz Solferina. Svoja sećanja objavio je u knjizi ‘’ Sećanje na Solferino’’, objavljenoj 1862. godine.U njoj je sa strahovitom realnošću , prikazao užase rata i izneo vernu sliku solferinske kasapnice. Knjiga je ustalasala javno mnenje cele Evrope: hiljade ranjenika i bolesnika pokosila je nepoštedna smrt samo zato što nije bilo organizovane pomoći. Uticaj knjige bio je ogroman. Anri Dinan pokazao je da se patnje ljudi mogu ublažiti, kao što su to činili on i njegovi saradnici u ‘’ spontanoj požrtvovanosti ‘’ posle Solferina. Dinan se nije zadržao samo na dirljivom opisu onog što je video, već je izneo konkretne predloge ‘’ velikoj evropskoj porodici’’,  kako da se stanje poboljša : da se formiraju , u miru, dobrovoljna društva za pomoć ranjenicima u vojskama u ratu i da se usvoje određena pravna pravila, obavezna za sve, koja bi tu pomoć omogućila i smanjila patnje žrtava rata.

Godinu dana posle objavljivanja knjige, 17. februara 1863. godine pet građana Ženeve, među kojima je bio i Anri Dinan osnovali su Komitet petorice – današnji Međunarodni komitet Crvenog krsta. Krajem iste godine, 26. oktobra Komitet je organizovao i I održao međunarodnu konferenciju u Ženevi , na kojoj su bili prisutni predstavnici 16 država. Međunarodna konferencija je preporučila da se stvore nacionalna društva za pomoć ranjenicima u vojskama u ratu. Takođe, Konferencija je predložila neutralizaciju ambulanti i vojnih bolnica u ratu, kao i njihovu nepovredivost, s tim da se ta zaštita odnosi i na sanitetsko osoblje vojski , na ranjenike i na dobrovoljce koji učestvuju u pružanju pomoći.

Za znak zaštite ranjenika i osoblja koje pruža pomoć izabran je znak Crvenog krsta na beloj podlozi. Taj znak je prihvaćen u znak poštovanja Švajcarskoj i predstavlja obrnut red boja na njenoj zastavi.

Neposredno nakon konferencije počinje osnivanje prvih nacionalnih društava za pomoć ranjenicima u vojskama u ratu. Prva od njih su stvorena 1863. godine , tako da je do sredine 1864. godine bilo već formirano 10 društava za pomoć ( Belgija, Holandija, Danska, Francuska, Italija, Španija..)

Danas Međunarodni pokret Crvenog krsta i Crvenog polumeseca, kao krovna organizacija, u svom sastavu ima  Međunarodni komitet Crvenog krsta ( MKCK/ICRC), Međunarodnu federaciju društava Crvenog krsta i Crvenog polumeseca ( MFDCKCP/IFRC) i 192 nacionalna društva.  

   
MKCK je nezavisna, neutralna organizacija koja pruža humanitarnu zaštitu i pomoć žrtvama oružanog sukoba i drugih situacija nasilja.

MKCK izvršava humanitarne zadatke koji su mu povereni Ženevskim konvencijama i dopunskim protokolima, brine o pravilnoj primeni međunarodnog humanitarnog prava  i prima sve proteste o navodnim povredama tog prava, trudi se da obezbedi  zaštitu vojnim i civilnim žrtvama oružanih sukoba i unutrašnjih  nemira i posledica tih sukoba, obezbeđuje rad Centralne agencije za traženje u skladu sa odredbama Ženevskih konvencija.

Međunarodni komitet ima 18.000 zaposlenih u 90 zemalja sveta koji pomažu ljudima pogođenim oružanim sukobima i nasiljem. Sedište MKCK je u Ženevi.

Međunarodna federacija društava crvenog krsta i crvenog polumeseca osnovana je 1919. godine, drugi je sastavni deo Međunarodnog pokreta Crvenog krsta i Crvenog polumeseca i sastoji se od nacionalnih društava koja su međunarodno priznata u skladu sa Statutom Međunarodnog pokreta . Sedište MFDCK/CP je takođe u Ženevi.

Međunarodna federacija društava Crvenog krsta i Crvenog polumeseca deluje u ‘’ redovnim ‘’ okolnostima i u slučaju nesreća koje nisu izazavane ljudskim delovanjem  ( poplave, zemljotresi, suše, glad i slične nesreće) odnosno u situacijama u kojima ne postoji oružani sukob . U svakoj državi Međunarodna federacija deluje preko nacionalnog društva ili su sporazumu sa njim i u skladu sa zakonima države. Međunarodna federacija društava Crvenog krsta i Crvenog polumeseca (IFRC) najveća je svetska humanitarna mreža koja radom preko 13,7 miliona volontera u 192 nacionalna društva doseže do 150 miliona ljudi.

MKCK I MFCDKCP imaju status stalnog posmatrača u Ujedinjenim nacijama.

Anri Dinan dobitnik je Nobelove nagrade za mir 1901. godine. MKCK dobio je tri puta Nobelovu nagradu za mir : 1917.,1944. i 1963 godine kad je dobila i MFDCK/CP  

Nacionalna društva koja su međunarodno priznata i primljena u članstvo, u skladu sa Statutom Međunarodne federacije, predstavljaju vitalnu snagu Međunarodnog pokreta, izvršavajući svoje humanitarne aktivnosti u skladu sa sopstvenim statutima i nacionalnim zakonodavstvom,ali  i u skladu sa Statutom Međunarodnog pokreta i osnovnim principima.

Nacionalno društvo koje želi da postane član Međunarodne federacije mora da ispunjava određene uslove, koji su propisani članom 4. Statuta Međunarodnog pokreta Crvenog krsta i Crvenog polumeseca.

Crveni krst Srbije -osnivanje

Kao što je ime Anri Dinana, velikog humaniste i nenadmašnog propagatora ideje milosrđa, nerazdvojno vezano za osnivanje međunarodne organizacije Crvenog krsta tako je i kod nas akciju za osnivanje Srpskog Crvenog krsta prvi pokrenuo  lekar, dr Vladan Đorđević. Još 1871. godine napisao je knjižicu u kojoj je razlagao potrebu private pomoći u ratno doba i plan kako da se ta pomoć organizuje u Srbiji. On se neumorno zalagao za stvaranje humanitarnih ustanova u našoj zemlji. Godine 1872. kao član opštinskog odbora u Beogradu , radio je na tome da se u prestonici Srbije osnuje zavod za siromašnu decu koja ostanu bez roditelja , dom staraca i starica, kuća za nahodčad, domovi i škole za gluvu i slepu decu itd. U svom radu dr Vladan Đorđević nije odmah nailazio na  razumevanje i podršku. Ali to ga nije ni malo pokolebalo. On je vrlo dobro shvatio koliku spasonosnu delatnost vrše organizacije Crvenog krsta za vreme ratova . U nemačko-francuskom ratu 1870/71. godine  i sam je uzeo učešća da bi proučio sanitetsku ratnu službu, pošto je prethodno proučio uređenje vojnog saniteta pruske vojske kao i organizaciju i funkcionisanje private pomoći ratnim ranjenicima i bolesnicima.

Uveren da će, najzad, narod i merodavni faktori prigrliti ideju osnivanja Crvenog krsta u Srbiji, Vladan Đorđević je, posle višegodišnjeg popularisanja ove ustanove, dočekao ostvarenje svoje zamisli. Bilo je to burne 1875/76. godine u doba bosansko-hercegovačkog ustanka protiv  tuđinske vlasti . U januaru  1876. godine održao je u prostorijama beogradskog društva ‘’ Građanaska kasina’’ dva predavanja sa temom ‘’ Crveni krst na beloj zastavi’’, a u društvu i njegovom predsedniku Đorđu Simiću idejni otac Srpskog Crvenog krsta Vladan Đorđević našao je praktičnog osivača Srpskog Crvenog krsta. Odmah posle predavanja predsednik Simić, uz jednoglasno odobravanje prisutnih , izjavio je da ‘’Građanska kasina’’ uzima na sebe inicijativu da ostvari predlog dr Vladana Đorđevića o osnivanju društva za dobrovoljnu pomoć u ratu.  

Tako je trud dr Vladana Đorđevića, njegovih saradnika i pomagača krunisan punim uspehom 6. februara (25. januara) 1876. godine kada je ugledalo svetla Srpsko društvo Crvenog krsta, koje će u toku dugog godina svog opstanka i neumornog rada požrtvovano i predano odgovarati namenjenim mu zadacima , savladavajući potom sve one ratne i poratne bure, patnje i nečuvena stradanja kroz koja je naš narod prolazio u tom najsudbonosnijem razdoblju i svoje i svetske istorije.

Za prvog predsdnika Srpskog društva Crvenog krsta izabran je mitropolit Mihajlo Jovanović.

Istog dana, 6. februara 1876. godine  formiran je i mesni odbor za grad Beograd.

Danas Crveni krst Srbije međunarodno je priznato nacionalno društvo koje su svom sastavu ima  2 pokrajinske organizacije:  Crveni krst Vojvodine i Crveni krst Kosova i Metohije, 4 gradske organizacije i

183 organizacije Crvenog krsta u gradovima i opštinama.  

Crveni krst Beograd je humanitarna, nezavisna, neprofitna, dobrovoljna organizacija osnovana za teritoriju grada Beograda, i sastavni je deo Crvenog krsta Srbije.

Crveni krst Beograd je jedinstvena organizacija koju čine : Crveni krst Stari grad, Crveni krst Palilula, Crveni krst Savski venac, Crveni krst  Vračar, Crveni krst  Zvezdara, Crveni krst  Voždovac, Crveni krst Čukarica, Crveni krst  Rakovica, Crveni krst  Novi Beograd, Crveni krst  Zemun, Crveni krst  Obrenovac, Crveni krst Barajevo, Crveni krst  Grocka,  Crveni krst Sopot, Crveni krst Lazarevac , Crveni krst Mladenovac i Crveni krst Surčin.

Izvor : Spomenica Društva Crvenog krsta Kraljevine Jugoslavije, 1876-1936. godina

Difuzija međ. hum. i osnovnih principa CK i CP : Društvo Crvenog krsta Srbije i Crne Gore, prof dr Miodrag Starčević 2004.godina

Web sajt : www.icrc.org i www.ifrc.org

Povod za nastanak Međunarodnog pokreta Crvenog krsta bila je bitka kod Solferina (severna Italija) koja se dogodila 24. juna 1859. godine. Sukobile su se francuska I austrijska vojska. Bitka je trajala više od 15 sati I iza sebe je ostavila 40.000 mrtvih I ranjenih. Zbog nedovoljnog broja sanitetskih službi povređenima nije imao ko da ukaže pomoć.

Tu se zatekao švajcarski trgovac Anri Dinan koji se uputio kod francuskog cara Napoleona III. Užasnut prizorima koje je video odlučio je da pomogne ranjenicima. Pomoć je organizovao u Solferinu I obližnjem selu Kastiljone. Anri Dinan imao je parolu Tutti fratteli – svi smo braća koja simbolizuje da treba pomoći svima kojima je pomoć potrebna bez izuzetaka, kojoj strain pripadaju, s obzirom da više ne učestvuju u borbama jer su povređeni.

Po povratku u Ženevu Anri Dinan piše knjigu Sećanje na Solferino koju izdaje 1862. godine i u kojoj pokreće akciju kroz dve ideje da se stvore društva za pomoć spremna da pomažu ranjenicima u ratu i da se ustanovi skup pravila za zaštitu vojnika. Knjiga je štampana u 400 primeraka i deljena je uglednim građanima Ženeve, nije se prodavala.

Dinan I ugledni građani Ženeve osnivaju Komitet petorice, današnji MKCK. Iste godine organizuje se Međunarodna konferencija u Ženevi na kojoj su donešeni sledeći zaključci: preporuka da se stvore nacionalna društva za pomoć ranjenicima i vojskama u ratu i neutralizacija i nepovredivost ambulanti i  vojnih bolnica u ratu. Zaštita treba da se odnosi na vojno sanitetsko osoblje, ranjenike i dobrovoljce. Usvaja se Crveni krst na belom polju za znak iz zahvalnosti prema Anri Dinanu, obrnuta Švajcarska zastava i prva Ženevska konvencija kojom se štite ranjenici (koji više ne učestvuju u oružanim sukobima).

Stvaraju se Nacionalna društva. Samo 13 godina nakon osnivanja MKCK osnovan je CK Srbije, kao jedno od prvih 15 Nacionalnih društava u Svetu. Na predlog Američkog CK osniva se organizacija koja okuplja nacionalna društva (Liga društava Crvenog krsta, danas Međunarodna federacija društava Crvenog krsta I Crvenog polumeseca).

Sastavni delovi Međunarodnog pokreta CK su: MKCK, MFCK/CP, ND. Međunarodna konferencija predstavlja najviše telo pokreta koje se sastaje svake četvrte godine I koja pored sastavnih delova pokreta okuplja I države članice potpisnice ženevskih konvencija

ND imaju pomoćnu ulogu svojimm država u humanittarnoj oblasti. Deluju u skladu sa zakonima svojih država I osnovnimm principima pokreta. Sprovode različite aktivnosti poput prve pomoći, socijalne delatnosti, zdravstveno-preventivnih aktivnosti, pripreme I delovanja u nesrećama, podmlatka I omladine, službe traženja, širenja znanja o CK I promociji MHP I dr. Naše ND zove se Crveni krst Srbije.

MFCK/CP pruža podršku žrtvama prirodnih nesreća (zemljotres, poplave, požari, cunami, tajfuni, oluje I dr.) ukoliko ND ne može samo da odgovori na krizu. Ona radi na jačanju kapaciteta ND kako bi moglo da pomogne svima kojima je pomoć potrebna. Sedište federacije nalazi se u Ženevi.

MKCK je neutralna, nepristrasna i nezavisna humanitarna organizacija koja deluje u situacijama oružanih sukoba. MKCK pruža pomoć žrtvama oružanih sukoba, promoviše MHP, zvanično priznaje ND, prenosi porodične poruke, jedina je organizacija koja posećuje ratne zarobljenike. Sedište se nalazi u Ženevi. U beogradu MKCK ima regionalnu kancelariju zbog poslova traženja nestalih na području zahvaćenim sukobima u bivšoj Jugoslaviji i na Kosovu i Metohiji.

Znaci Međunarodnog pokreta su CK, CP I Crveni kristal.

Postoje dve upotrebe znaka: zaštitna I indikativna. Zaštitna se koristi u vreme sukoba, znak je većih dimenzija kako bi bio vidljiv sa kopna, mora, vazduha I pruža zaštitu u skladu sa Ženevskim konvencijama. Indikativna upotreba odnosi se u mirnodopsko vreme I pokazuje da osoba ili stvar su povezani sa Međunarodnim pokretom CK I CP.

Anri Dinan dobio je prvu Nobelovu nagradu za mir 1901. godine. MKCK je dobitnik tri nagrade, a MFCK jedne, zajedno sa komitetom 1963. godine. Anri Dinan je rođen 8. maja 1828. godine, te se zbog toga 8. maj I obeležava kao Svetski dan CK. Umro je 30. oktobra 1910. godine.

I MKCK I MFCK/CP imaju status posmatrača u UN.